Bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn

Bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn là gì?

Bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn tính, còn được gọi là bệnh động mạch vành ổn định hay cơn đau thắt ngực ổn định, là một bệnh lý thường gặp và gia tăng ở các nước đang phát triển, mang theo gánh nặng bệnh tật và chi phí điều trị lớn.

Tình trạng tim thiếu máu cục bộ mạn tính xảy ra khi động mạch vành bị hẹp làm giới hạn nhiệm vụ cung cấp máu, oxy và chất dinh dưỡng cho cơ tim, gây tổn thương phần cơ tim. Biểu hiện chính là cơn đau thắt ngực ổn định, có nguy cơ tiến triển thành hội chứng vành cấp gồm các biểu hiện đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tim ST chênh và nhồi máu cơ tim ST không chênh. Sau 1 năm điều trị ổn định, bệnh nhân sẽ được coi là bệnh mạch vành ổn định.

Bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn tính do đâu?

Nguyên nhân gây thiếu máu cơ tim cục bộ mạn tính phụ thuộc vào nhiều yếu tố nguy cơ.

• Nhóm yếu tố không thay đổi được bao gồm tuổi tác, giới tính và yếu tố di truyền.
• Trong khi đó, nhóm yếu tố thay đổi được bao gồm thói quen hút thuốc lá, lối sống không lành mạnh, bệnh đái tháo đường và tăng huyết áp.

Đây là những yếu tố quan trọng cần được xem xét và điều chỉnh để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và cải thiện sức khỏe tim mạch của mỗi người.

Triệu chứng thiếu máu cơ tim cục bộ

Bệnh thiếu máu cơ tim mạn tính được nhận diện qua các cơn đau thắt ngực ổn định có những đặc điểm sau:

Vị trí: Cơn đau thường xuất hiện ở phía sau xương ức và lan ra vùng cổ, vai, hàm, thượng vị, sau lưng và tay. Có trường hợp cơn đau có thể lan từ vai trái xuống mặt trong tay trái và các ngón tay.

Thời điểm: Cơn đau xuất hiện khi người bệnh gắng sức, xúc động mạnh, bị lạnh, sau khi ăn quá nhiều hoặc sau hút thuốc lá. Cũng có trường hợp cơn đau xuất hiện vào ban đêm hoặc khi thay đổi tư thế.

Tính chất: Người bệnh cảm thấy cơn đau thắt lại, bị đè nặng hoặc bóp nghẹt, đôi khi cảm thấy buốt. Cơn đau thường kéo dài từ 3 - 5 phút và có thể dài hơn nhưng thường không quá 20 phút. Cơn đau có thể đi kèm với mệt mỏi, đau đầu, khó thở, vã mồ hôi và buồn nôn.

Không phải trường hợp thiếu máu cơ tim mạn nào cũng có cơn đau thắt ngực ổn định với đặc điểm điển hình. Nhiều trường hợp chỉ cảm thấy khó chịu ở ngực, căng tức ngực, cứng hàm khi gắng sức. Do đó, khuyến cáo người bệnh nên thăm khám sớm và sử dụng những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại để có thể xác định chính xác bệnh lý.

Phương pháp chẩn đoán thiếu máu cục bộ mạn tính

Quy trình chẩn đoán căn bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn tính được thực hiện chặt chẽ và bao gồm các bước sau:

Chẩn đoán lâm sàng

Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán lâm sàng bằng cách khai thác các triệu chứng của bệnh nhân, thăm hỏi tiền sử bệnh lý của bản thân người bệnh và gia đình.

Đồng thời, thực hiện các bước thăm khám ban đầu như đo huyết áp và nghe nhịp tim cũng được thực hiện để đánh giá tình trạng tim mạch của người bệnh.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Khi người bệnh có những triệu chứng nghi ngờ hoặc gợi ý căn bệnh tim thiếu máu cơ tim mạn tính, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số chẩn đoán cận lâm sàng nhằm xác định rõ hơn về tình trạng tim mạch của bệnh nhân. Các xét nghiệm sinh hóa máu được thực hiện để kiểm tra các chỉ số quan trọng như số lượng hồng cầu, tiểu cầu, cholesterol, đường máu, chức năng gan và thận, điện tâm đồ, v.v.

Các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại để có thể xác định chính xác bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn:

• Điện tâm đồ được sử dụng để chẩn đoán thiếu máu cơ tim và thể hiện các thay đổi sóng ST - T, dày thất trái và sẹo nhồi máu cơ tim cũ.
• Siêu âm Doppler tim hỗ trợ xác định rối loạn vận động vùng tim và đánh giá chức năng tim và van tim.
• Nghiệm pháp gắng sức giúp xác định mức độ thiếu máu cơ tim và phân loại nguy cơ theo tầng (thấp, trung bình và cao).
• Holter điện tim là phương pháp giám sát nhịp tim trong 24 - 48 giờ để phát hiện các thời điểm xuất hiện bệnh tim thiếu máu cục bộ và các rối loạn nhịp tim khác.
• Chụp CT mạch vành và chụp động mạch vành cung cấp hình ảnh chi tiết về mạch vành bị hẹp hay tắc, giúp xác định vị trí và mức độ hẹp, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp

Những bước chẩn đoán này giúp xác định rõ tình trạng tim mạch của bệnh nhân và tạo cơ sở cho quyết định can thiệp và điều trị hiệu quả nhằm cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Hướng điều trị hiệu quả thiếu máu cục bộ mạn tính

Mục tiêu chủ yếu của việc điều trị tim thiếu máu cục bộ mạn tính, bao gồm:

• Giảm thiểu các triệu chứng của bệnh, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
• Tăng khả năng tưới máu đi nuôi dưỡng, giảm tình trạng thiếu máu cơ tim.
• Ngăn ngừa hội chứng mạch vành cấp và nguy cơ tử vong do bệnh.

Việc lựa chọn cách điều trị sẽ tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và kết quả chẩn đoán. Trong đó, điều trị nội khoa là phương pháp chủ yếu được áp dụng cho hầu hết các trường hợp thiếu máu cơ tim cục bộ mạn tính hay cơn đau thắt ngực ổn định.

Trong điều trị nội khoa, một số loại thuốc được sử dụng để giảm triệu chứng cơn đau thắt ngực ổn định bao gồm:

• Thuốc chống kết tiểu cầu như Aspirin, Clopidogrel, Ticagrelor, Prasugrel;
• Thuốc điều trị rối loạn lipid máu như statin, ezetimibe;
• Thuốc ức chế men chuyển như enalapril, perindopril, lisinopril;
• Thuốc chẹn beta giao cảm như Metoprolol, Bisoprolol, Carvedilol, Nebivolol;
• Thuốc chẹn kênh canxi như dihydropyridines, non - dihydropyridines;
• Dẫn xuất nitrates như Nitroglycerin, Isosorbide dinitrate.

Lưu ý: Người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định dùng thuốc của bác sĩ điều trị.

Ngoài ra, trong trường hợp đã điều trị nội khoa tích cực nhưng bệnh nhân vẫn còn triệu chứng đau ngực, bác sĩ có thể chỉ định điều trị can thiệp để tăng khả năng dẫn máu cơ tim. Các phương pháp can thiệp bao gồm nong mạch vành và đặt stent, hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành để khắc phục tắc nghẽn và tái lưu thông máu đến tim mạch.