MỘT KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM ĐƯỜNG HUYẾT TĂNG CAO VÀO BUỔI SÁNG! HIỆU ỨNG SOMOGYI HAY HIỆN TƯỢNG BÌNH MINH?

MỘT KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM ĐƯỜNG HUYẾT TĂNG CAO VÀO BUỔI SÁNG!

HIỆU ỨNG SOMOGYI HAY HIỆN TƯỢNG BÌNH MINH?

Hiện tượng bình minh:

            Xuất phát từ việc đường huyết tăng cao vào buổi sáng do sự điều chỉnh nồng độ hormon theo điều kiện tự nhiên của cơ thể. Bình thường lúc 2 – 3h sáng đường huyết giảm, cùng lúc đó thì lượng insulin sẽ rất thấp do tụy giảm tiết. Sau đó từ 3 – 8h sáng, cơ thể bắt đầu giải phóng đường dự trữ từ gan vào máu để chuẩn bị cho một ngày mới cùng với các hormon (Hormon tăng trưởng, cortisol và glucagon). Các hormon này làm giảm độ nhạy của cơ thể với insulin, cùng với nồng độ insulin sẵn có trong máu thấp, khiến cho lượng đường huyết tăng cao đột ngột vào buổi sáng. Những người khỏe mạnh có thể đối phó với tình trạng này bằng cơ chế tiết ra nhiều insulin để điều chỉnh nồng độ glucose trong máu. Nhưng ở người bị đái tháo đường không làm được điều này và kết quả tất yếu là tăng cao đường huyết vào buổi sáng.

Hiệu ứng Somogyi:

Còn được gọi là tăng đường huyết phản ứng, là do việc kiểm soát đường huyết “quá đà”, làm hạ đường huyết về đêm, cơ thể thích ứng bằng cách tăng sản xuất các hormon đối kháng insulin làm tăng đường huyết vào buổi sáng.

            Hiệu ứng Somogyi thường gặp ở những người bệnh đái tháo đường không kiểm soát đường huyết tốt do ăn không đủ nguồn tinh bột, uống quá nhiều rượu hoặc sử dụng quá liều insulin. Điều này dẫn đến đường huyết của người bệnh hạ thấp trong khi ngủ. Dẫn đến tình trạng cơ thể đối phó bằng cách tăng tiết các hormon làm tăng đường huyết, vô tình khiến lượng đường trong máu tăng lên cao vào buổi sáng kế tiếp. Tăng đường huyết do hiệu ứng Somogyi là kiểu tăng đường huyết dội ngược, một kiểu đáp ứng của cơ thể chống lại sự hạ đường huyết. Hiệu ứng này không phải lúc nào cũng có biểu hiện rõ ràng, tuy nhiên, đổ mồ hôi và đau đầu vào buổi sáng có thể là một dấu hiệu cảnh báo. Nguyên nhân của hiện tượng Somogyi bao gồm tình trạng dư thừa insulin hoặc tiêm insulin không đúng giờ, bỏ lỡ bữa ăn hoặc ăn nhẹ và sử dụng insulin không có chủ ý. Nếu bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng Somogyi, người bệnh nên ăn nhẹ trước khi ngủ hoặc trao đổi với bác sỹ về liều insulin sử dụng ban đêm.

NHƯ VẬY: Hiện tượng bình minh và hiệu ứng Somogyi giống nhau đều tăng đường huyết vào buổi sáng nhưng khác nhau ở chỗ hiệu ứng Somogyi có hạ đường huyết về đêm còn hiện tượng bình minh thì không. Khác biệt này rất quan trọng vì thái độ xử trí rất khác biệt thậm chí là trái ngược nhau.

NÊN: Với 1 kết quả đường huyết tăng cao vào buổi sáng, trước khi áp dụng các biện pháp điều trị điều quan trọng hơn hết phải hiểu được nguyên nhân gây ra tình trạng này.

            Để phân biệt hiệu ứng Somogyi và hiện tượng bình minh, người bệnh cần được kiểm tra đường huyết trước lúc đi ngủ, lúc 2 – 3 giờ sáng và khi vừa ngủ dậy. Việc này phải được thực hiện trong vài ngày liên tiếp trước khi đưa ra sự điều chỉnh trong điều trị.

• Nếu đường huyết lúc đi ngủ và trong khoảng 2 – 3 giờ sáng bình thường nhưng lại cao vào lúc thức dậy thì có thể người bệnh đang bị ảnh hưởng của hiện tượng bình minh.