Trào ngược dạ dày – thực quản ở trẻ em: Khi “ợ sữa” không còn là chuyện bình thường

1. Khi “ợ sữa” không chỉ là chuyện thường ngày

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hiện tượng trớ sữa hoặc ợ sữa là điều khá quen thuộc, thường khiến nhiều cha mẹ cho rằng “bé nào cũng vậy, rồi lớn sẽ hết”. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, kéo dài, kèm theo quấy khóc, biếng ăn hoặc chậm tăng cân, thì rất có thể trẻ đang mắc bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), một rối loạn tiêu hóa cần được theo dõi và điều trị y khoa.

2. Trào ngược dạ dày – thực quản là gì?

Trào ngược dạ dày – thực quản là tình trạng dịch acid và thức ăn trong dạ dày bị trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản. Ở trẻ nhỏ, nguyên nhân chủ yếu là do cơ thắt thực quản dưới chưa phát triển hoàn thiện, khiến việc đóng mở giữa dạ dày và thực quản không được kiểm soát tốt.

Bên cạnh đó, những yếu tố như cho bú quá no, nằm liền sau khi bú, béo phì, chế độ ăn nhiều chất béo, hoặc dùng một số loại thuốc như theophylline, diazepam… đều có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.

3. Triệu chứng nhận biết theo từng độ tuổi

► Ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi:

• • Ợ sữa, trớ sữa sau bú.
• • Quấy khóc, khó ngủ, hay giật mình.
• • Bú ít, chậm tăng cân hoặc sụt cân.
• • Ho kéo dài, khò khè, dễ viêm phổi tái phát.

► Ở trẻ lớn:

• • Cảm giác nóng rát sau xương ức, ợ chua, ợ hơi.
• • Buồn nôn, hôi miệng, đau ngực sau khi ăn.
• • Ho về đêm, khàn tiếng buổi sáng hoặc khó nuốt.

Các dấu hiệu này dễ bị nhầm lẫn với viêm hô hấp hoặc rối loạn tiêu hóa thông thường, vì vậy việc khám sớm và chẩn đoán chính xác là vô cùng quan trọng.

4. Biến chứng nếu không được điều trị kịp thời

Trào ngược dạ dày – thực quản kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của trẻ. Một số biến chứng có thể gặp:

• • Viêm, loét, hoặc hẹp thực quản do acid ăn mòn.
• • Viêm thanh quản, viêm phổi hít khi dịch trào ngược xâm nhập đường hô hấp.
• • Rối loạn giấc ngủ, chậm phát triển thể chất và tinh thần.

Nhiều trường hợp trẻ được đưa đến khám tại Bệnh viện Quốc tế Tâm Trí Hồng Ngự trong tình trạng viêm phổi tái diễn hoặc ho kéo dài, sau khi được nội soi và đo pH thực quản mới phát hiện nguyên nhân gốc rễ chính là trào ngược dạ dày – thực quản.

5. Làm thế nào để chẩn đoán chính xác?

Các bác sĩ Nhi khoa thường dựa trên triệu chứng lâm sàng kết hợp cận lâm sàng, trong đó có:

• • Nội soi dạ dày – thực quản: quan sát trực tiếp mức độ viêm, tổn thương niêm mạc.
• • Đo pH thực quản 24 giờ: giúp xác định tần suất và mức độ acid trào ngược.
• • X-quang dạ dày, siêu âm ổ bụng hoặc test dị ứng thức ăn nếu cần loại trừ nguyên nhân khác.

Tại Bệnh viện Quốc tế Tâm Trí Hồng Ngự, các thiết bị nội soi hiện đại và đội ngũ bác sĩ Nhi giàu kinh nghiệm giúp phát hiện sớm và chính xác tình trạng trào ngược, đảm bảo điều trị đúng hướng ngay từ đầu.

6. Điều trị – Từ điều chỉnh thói quen đến can thiệp y khoa

► Đối với trẻ nhỏ:

• • Cho bú lượng vừa phải, chia nhỏ nhiều bữa.
• • Sau khi bú, nên bế trẻ thẳng trong 20–30 phút, không cho nằm ngay.
• • Khi ngủ, nên nâng cao đầu giường khoảng 30 độ.
• • Có thể dùng sữa đặc trị chống trào ngược (theo hướng dẫn bác sĩ).

► Đối với trẻ lớn:

• • Ăn chậm, nhai kỹ, tránh nằm liền sau khi ăn.
• • Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, nước ngọt có gas, socola, cam – quýt.
• • Một số thuốc thường được bác sĩ kê:
  • + Thuốc kháng acid (trung hòa acid dạ dày).
  • + Thuốc ức chế bơm proton (PPI) giúp giảm tiết acid.
  • + Thuốc tăng trương lực cơ thắt thực quản hỗ trợ kiểm soát trào ngược.

⇒ Lưu ý: Không nên tự ý mua thuốc hoặc dùng lại đơn cũ, vì liều lượng và loại thuốc phải được bác sĩ điều chỉnh theo lứa tuổi và tình trạng cụ thể của từng trẻ.

7. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu có một trong các biểu hiện sau:

• • Trào ngược kéo dài hơn 2 tuần.
• • Trẻ bú kém, chậm tăng cân hoặc sụt cân.
• • Nôn ra máu, ho dai dẳng, khàn tiếng, hoặc có dấu hiệu ngưng thở, tím tái khi trào ngược.

Đừng chờ đến khi bệnh trở nên nghiêm trọng — phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả và giảm nguy cơ biến chứng.

8. Phòng ngừa tại nhà – Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ

• • Không ép trẻ ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn.
• • Giữ tư thế đầu cao khi ngủ.
• • Duy trì cân nặng hợp lý cho trẻ.
• • Tái khám định kỳ nếu trẻ từng bị trào ngược.

Ngoài ra, cha mẹ cần chú ý chế độ ăn và tư thế sinh hoạt của trẻ lớn, giúp hình thành thói quen tiêu hóa lành mạnh, giảm nguy cơ tái phát bệnh.

9. Lời khuyên từ bác sĩ Nhi – Bệnh viện Quốc tế Tâm Trí Hồng Ngự

Theo các bác sĩ tại Bệnh viện Quốc tế Tâm Trí Hồng Ngự, phần lớn các trường hợp trào ngược nhẹ có thể cải thiện sau 6–12 tháng nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc tự chẩn đoán hoặc điều trị tại nhà có thể làm chậm trễ phát hiện bệnh lý tiềm ẩn khác như thoát vị hoành, hẹp môn vị, dị tật tiêu hóa bẩm sinh…

Bệnh viện hiện cung cấp dịch vụ khám, nội soi tiêu hóa và tư vấn dinh dưỡng nhi khoa với quy trình thân thiện, không gây sợ hãi cho trẻ. Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng chuyên Nhi của bệnh viện luôn đồng hành cùng phụ huynh trong từng giai đoạn điều trị – từ hướng dẫn chăm sóc tại nhà, điều chỉnh dinh dưỡng, đến theo dõi tái khám định kỳ.

10. Tóm lại

Trào ngược dạ dày – thực quản ở trẻ em không phải là chuyện nhỏ. Khi được nhận biết sớm và điều trị đúng cách, trẻ sẽ ăn ngon, ngủ yên và phát triển khỏe mạnh hơn.

Nếu cha mẹ nghi ngờ con mình có dấu hiệu trào ngược, hãy đưa trẻ đến Bệnh viện Quốc tế Tâm Trí Hồng Ngự để được các bác sĩ Nhi khoa thăm khám và tư vấn cụ thể. Sự can thiệp kịp thời hôm nay chính là nền tảng cho sức khỏe tiêu hóa vững vàng của trẻ mai sau.